Besef voordat je verder leest één ding: dat je al heel bent. Dat is de betekenis van non-dualiteit: dat je één bent. Dat je één en heel bent.

Hoe moeilijk ook om voor te stellen als je je ziek of ongelukkig voelt, het is heel belangrijk om het verschil tussen non-dualiteit en de dualiteit waarin we leven te zien.

Waarom? En wat heeft dat te maken met voeding en gezondheid?

We hebben niet geleerd dat we allen één zijn.  Dat we ruimte zijn, tijdloos, volmaakt, verbonden en heel. En we leven in een wereld waarin dualiteit, en het gevoel van afgescheidenheid met alles om ons heen de regel is. Waarom dat zo is doet er voor nu niet toe. Maar het effect dat dit op ons heeft is van enorm belang.

Eénheid manifesteert zich (o.a.) in de wet van twee. Man-vrouw, koud-warm, dag-nacht. Ziek-gezond, goed-slecht; alles draagt automatisch zijn (schijnbare) tegendeel mee. Ga je bijvoorbeeld voor Gezond, dan roep je onbewust ook het tegendeel in het leven: Ongezond. Als een schaduw die in perfect evenwicht is met Gezond beïnvloedt dit je denken, voelen en handelen net zo goed. Dit is niet moeilijk te zien: denk aan Dieet, en meteen voel je de druk van lekker, teveel, zoet en vet eten ergens hinderlijk op de achtergrond of voorgrond. Het kost moeite en energie om dit weg te drukken en bij je motivatie voor Dieet te blijven. Het is een strijd die gestreden moet worden.

Het is van groot belang dit mechanisme van de automatisch metgezel van het tegenovergestelde te zien. De, vaak onbewuste, werking van deze automatische metgezel is namelijk niet te onderschatten, en houd je gevangen in een onmogelijke dans tussen positief en negatief, gewenst en ongewenst. En je ego heeft er een hell of a job aan om hiermee om te gaan.

Als je dit toepast op voeding zie je algauw het volgende ontstaan:

Je hebt gezonde voeding en ongezonde voeding en een heel groot grijs gebied ertussen, waar iedereen over bakkeleit en waarin voedingsgroepen als gevolg daarvan steeds van kamp kunnen wisselen. Vlees is slecht, vlees is goed, fruit is slecht, fruit is goed, koolhydraten zijn slecht, koolhydraten zijn goed. Supplementen zijn essentieel, beter geen supplementen. Conclusie: het is allemaal niet 1-2-3 zo duidelijk, ook als je bijvoorbeeld in het ‘gezonde kamp’ zit zijn er daarbinnen nog veel tegengestelde adviezen van de verschillende experts die je hoog hebt zitten.

Wat nu als je echt heel graag gezond wilt eten, en bereid bent je leefstijl daaraan aan te passen? Omdat je niet ziek wilt worden of omdat je kampt met een ernstige of levensbedreigende ziekte? Als je wilt ontgiften, je bloed en cellen wilt reinigen, je lichaam wilt voeden met de stoffen, energie en kwaliteit die het nodig heeft?

In dualiteit ontstaat dan het volgende: hoe positief bedoeld men het ook brengt, de adviezen leiden vaak onbewust tot een angstcultuur. Want ‘niet giftig’ gaat onbewust gepaard met z’n metgezel ‘gifig’ of ‘gevaarlijk’ of ‘verkeerd’ of ‘onverantwoord’. Hoe fanatieker je op je gezondheid bent gericht, hoe smaller de richel waarop je loopt en hoe banger je bent voor een misstap.

In de cursussen die ik over voeding heb gegeven, en in onze winkel heb ik vaak gezien hoe dit mechanisme heel wanhopige en welwillende mensen in hun greep kreeg: mensen die de ene bladgroente niet meer wilden eten omdat in een andere variëteit iets meer gezonde stofjes zaten. Mensen die aangaven dat gezonde voeding hun leven erg aan het vergallen was omdat ze het zo graag goed wilden doen, en geen plezier meer hadden in eten. Mensen met een fanatieke glans in de ogen die zich vast gewrongen hadden in de gekste details.

Toen kon ik m’n vinger er niet opleggen, ik zag alleen dat ze hun doel volledig aan het voorbijstreven waren. Met een verkrampte mind en verbeten mond probeerden ze gezond, levenslustig en positief te zijn. De onbewuste metgezel van hun positieve streven had ze ingehaald en dreigde af te breken wat ze met zoveel toewijding aan het opbouwen waren.

Afgelopen week luisterde ik naar de lezing van Brian Clement van het Hippocrates Health Institute uit Florida, en ik luisterde naar veel interessante informatie die hij gaf. En toen het klaar was viel het me op dat ik vooral dacht: wat jammer dat angst de onbewuste metgezel is van menigeen die zijn adviezen in de praktijk wil brengen. Het HHI doet baanbrekend werk waardoor veel inzichten over voeding en gezondheid beschikbaar zijn gemaakt voor een groeiende groep mensen wereldwijd die hier naar hongert. Hoe belangrijk is het voor deze grote groep mensen dat ze zich bewust zijn van het verschil tussen een duale en non-duale benadering.

Leer de belangrijkste metgezel bij een duale benadering van gezonde voeding kennen: als je niet ook dat éne stofje (of dat hele bataljon aan stofjes) toevoegt aan je voeding, hetzij als supplement, superfood of hele voedingsbron, dan ontneem je jezelf de kans om te ontgiften en revitaliseren en neemt het risico op bijvoorbeeld kanker toe. Het gaat  ten slotte om de tegenstelling ziek/ongezond-gezond. De vaak onbewuste angst om het verkeerd te doen, en de sterke wens om het goed te doen houden elkaar in een greep waarin geen enkele cel zich fijn en gezond bij zal voelen. Er wordt namelijk de hele tijd een strijd gestreden in dit krachtenveld, en dat levert veel (onbewuste) stress op, en een complexe dans waarin dan weer placebo- en dan weer nocebo-mechanismen  actief zijn.

In een nonduaal ontwaken besef je meer en meer wat het betekent dat datgene wat je echt Bent, altijd heel was, is, en zal zijn. Dat eenheid en heelheid je ware aard zijn. Dat je al thuis bent, dáár waar je je hele leven al zo naarstig naar op zoek bent. Het verandert je hele kijk op alles: tegenstellingen tussen giftig en niet giftig, gevaarlijk en ongevaarlijk, gezond en ongezond, vervagen en lossen op in dit besef van heelheid. Ook als je ziek bent, last hebt van allerlei klachten en allerlei onbalansen voelt. Alle kennis en informatie komt in een nieuw licht te staan. Ontwaken in non-dualiteit is voor veel mensen een gradueel proces, waarin de identificatie met de afgescheiden persoon die je altijd dacht te zijn langzaam wordt losgelaten en het besef dat je in werkelijkheid puur bewustzijn, liefde en vrede bent, langzaam steeds helderder wordt. Bij mij was het een borsttumor, bijna 6 jaar geleden, die mij op dit nonduale pad bracht. Ik zie de metgezellen nu helder: de schijnbare tegenstellingen die ervan overtuigd zijn dat ze totaal het tegenovergestelde zijn van hun metgezel waaraan ze onlosmakelijk vastzitten. Alleen al het bewust worden hiervan leidt tot een loslaten van deze duale houdgreep, en verandert de metgezellen in twee vrije danspartners in de magische dans van het leven.

Dit is dus geen kritiek op de lezing en het bijzondere werk van Brian Clement. Het is een toevoeging: zelfs als de notie van Eenheid nog niet meer is dan een idee waar je wellicht niet veel raad mee weet, is het goed om te zien hoe belangrijk het is om je bewust te zijn van het feit dat alles meteen z’n tegendeel meebrengt. Meestal onzichtbaar, maar wel even sterk aanwezig. Bij het streven naar gezondheid door voeding uit zich dat vaak in de vorm van angst en kramp om het verkeerd te doen: stel dat jij níet tig supplementen en superfoods op een dag inneemt of niet alleen maar ‘verantwoord’ eet, dan teken je als het ware je eigen doodvonnis. Onderzoek die angst en die kramp die vaak onmerkbaar ontstaat als je je op het gezonde pad begeeft. En geniet er in alle ontspannenheid van dat, voorbij de dualiteit, het zo’n vaart niet loopt. Je hoeft namelijk niet meer heel te worden, alleen maar thuis te komen in de heelheid die je bent. Voorbij ziekte en gezondheid, leven en dood. Allerlei prachtige onderzoeken over wat gezonde voeding voor je kan doen komen dan in een ontspannener en mooier licht te staan, waar je dankbaar gebruik van kunt maken, en waaraan je cellen zich kunnen laven.

Laurette van Slobbe 2-12-2018

Auteur van ‘Handboek Plantaardige en Rauwe Voeding. Voeding die voedt, reinigt, beschermt en geneest.’ En ‘Eten en drinken met wilde planten’.

Meer over non-dualiteit weten? Een greep: Jean Klein, Richard Miller, Eckhart Tolle, Adyashanti, Jeff Foster of lees bijvoorbeeld het boek “Ordinary Women, extraordinary wisdom. The feminine way of awakening” van Ria Marie Robinson, als kennismaking met het onderwerp.

Grondtonen

Er zijn momenteel 2 grondtonen in de publieke opinie waarneembaar. De eerste is de verzuchting dat er te veel mensen op de aarde zijn, de tweede de idee dat de huidige problemen op de wereld, met de klimaatproblematiek als eerste genoemd, niet meer via een democratisch bestel zijn op te lossen. Kortom de roep om een sterke man. Koppeling van deze 2 grondtonen maakt bang.

Leg je oor eens goed te luisteren en kijk de kranten er maar eens op na. Heel vaak wordt er geopperd dat er ‘eigenlijk’ te veel mensen op de aarde leven. Of erger, er leven te veel mensen op de aarde. Hoewel er geen enkel bewijs is dat dat ook echt zo is neemt deze stelling hier en daar de vorm aan van een mantra, een vaststaande gegevenheid. Zoiets als dat de aarde opwarmt.

Tegelijkertijd maken heel veel mensen zich zorgen. Inderdaad, de aarde warmt op en ‘de politiek’ slaagt er niet in die opwarming een halt toe te roepen en al helemaal niet  de grote bedrijven. Om de aarde echt te vergroenen hebben we een sterke arm nodig, een nieuwe Napoleon die het keerpunt in onze noodzakelijke ontwikkeling zal vormgeven.

Vorm van populisme

Het is een vorm van populisme dat immers als basis  het verdwenen vertrouwen in politiek en staatsbestel heeft. De elite heeft er zoals gebruikelijk weer eens een egoïstische puinhoop van gemaakt. Korte termijn belangen overheersen, armoe wordt weer de schuld van de armen zelf, een menswaardig, inclusief mensbeeld verdwijnt meer en meer achter de horizon. Laat staan dat je naar zo’n mensbeeld zou moeten handelen!  Zie Rutte, zie Buma, zie, nog erger, de kronkels van een Segers en eerder Pechtold en Samson.  De laatste was zelfs niet te beroerd om illegaal in Nederland verblijvende mensen tot misdadigers te verklaren. In ruil voor een paar politieke zilverlingen.

Het vertrouwen in de democratie is weg. Immers, de elite weet het bestel toch elke keer naar hun hand te zetten, corruptie tiert welig. En het polariseert. Waar de ene flank wegloopt met Wilders en Baudet in hun racistische bezweringen van de angst verbaast de andere flank zich oprecht over het feit dat rechters niet bereid zijn haat zaaien te veroordelen.

Waar zit de angst?

Is het de groeiende wereldbevolking als zodanig waar angst voor bestaat? Daar is toch helemaal geen reden voor? De armoede neemt wereldwijd af evenals het aantal gewapende conflicten, het aantal hongerdoden daalt. De angst heeft als basis het ondergrondse besef van ongelijkheid, want die neemt niet af. En van die ongelijkheid worden de miljoenen in de derde wereld zich meer en meer bewust, en ze gaan op reis. Naar ons, naar onze rijkdom en kansen. Dáár zit de kern. Opvang in de regio?  Laat importheffingen vallen, maak het bedrijven in de derde wereld mogelijk hun producten hier tegen een rechtvaardige prijs te verkopen. Schrap voedseldumpingen zodat de landen weer hun eigen voedsel kunnen verbouwen.  Uit de wurggreep van de sweatshops, oliebelangen en westerse en Chinese monopolies. Ach, we weten het heus wel, en omdat we het niet doen krijgt angst een kans. Wat als ze…? De derde wereld wordt zich dit bewust en komt in opstand. En als het niet door eigen bedrijfsontwikkeling kan, dan maar op reis, naar de landen waar het wel kan.

De vergelijking dringt zich op met de periode voor de eerste wereldoorlog toen de groeiende arbeidersbeweging zich steeds bewuster werd van haar achterstand en moedwillige knechting. Ook toen maakte de elite zich zorgen. Waar grote delen van de adellijke elite nog treurden over de verloren macht in de Franse revolutie van 1789 en streefden naar het herstel van hun positie daarvóór droomde de opkomende industriële klasse van nog meer overzeese afzetmarkten en grondstofleveranciers.  Over één ding waren ze het eens: in alle gevallen was het de arbeidersbeweging die een bedreiging vormde. Die wilde immers helemaal niets weten van adellijke privileges en eisten hun rechtvaardige aandeel op in  de winsten die door hun arbeid gemaakt werden op grond en kapitaal. Oorlog werd door de Europese elite meer en meer als een oplossing gezien van dat groeiende probleem. In een oorlog zouden immers de arbeiders massaal mee moeten vechten en verlies aan mensenlevens betekende in dat geval eveneens verlies aan potentiele revolutionairen. Wie kon daar nu rouwig om zijn?  Lees hierover eens Jacques Pauwels, De Grote Klassenoorlog 1914-1918, Epo, 2014.

Oorlog als oplossing

Nóg wordt oorlog nu niet als oplossing voor de migratiedruk gezien. Nóg niet. Maar we zitten er dicht tegen aan.  Sterke mannen hebben we al wel alleen lossen die het andere probleem ook niet op. Behalve China wellicht stoort de rest van het huidige rijtje sterke mannen zich niet aan het milieu of de klimaatdoelstellingen.  Maar dat kan zo maar omslaan! Ook onder de Europese groendenkers zijn er  die nauw samenwerken met de overheid en het bedrijfsleven. Zij wijzen de weg naar een groene én winstgevende toekomst en krijgen de massa aan hun kant. Maar zij zetten tegelijkertijd de ideologisch val open zoals die opgaat voor elke populistische beweging: begonnen als anti establishment weten zij de massa aan zich te binden. Maar het eind van het liedje is dat die massa als nooit te voren lijdt onder hun eerdere idolen, meegesleurd als die worden in de wetmatigheden van het kapitalisme.  Winst maak je nl. altijd ten kosten van een ander, iemand betaalt het. Recentelijk nog weer eens heel duidelijk getoond in de teloorgang van de Arabische lente. Het zal niet de eerste keer in de geschiedenis zijn dat groen en fascisme worden gekoppeld. Hitler had een zwak voor vogeltjes, was vegetariër en spaarde bomen bij de bouw van zijn Beierse buitenverblijf. En met hem de Wandervogel.  Laten we geen illusies hebben, een eenzijdige focus op groen, klimaat, ecologie zónder een onderliggende analyse van de machtsverhoudingen, en keuzes daarin!,  is gevaarlijk en kan zo maar leiden tot totalitaire oplossingen Zowel van het klimaatprobleem als van de overbevolking. Het zijn toch immers de overmaat aan mensen die de problemen veroorzaken?  Zie bijvoorbeeld aan de ene kant eens Jan Rotmans en Marjan Minnesma, en plaats die eens tegenover Naomi Klein en je snapt de verschillen. De laatste analyseert de machtsverhoudingen wél.

Wat te doen?

Moeten we meegaan in de polarisatie? Krijgen we taferelen als in de Weimarrepubliek? Geweld tegen geweld? Nooit zal ik vergeten wat die Limburgse non zei tegen Lubbers toen ze opgepakt was omdat ze illegaal in Nederland verblijvende mensen van valse paspoorten voorzag. “Maar meneer Lubbers, wij hebben andere wetten”.

Het alternatief, ons alternatief, zal zich, net als bij die non, boven de partijen moeten verheffen, de logica van geweld tegen geweld moeten overstijgen. Het alternatief zal inclusief moeten zijn, vrolijk en realistisch. Geen dagdromerij in geïsoleerde zelfvoorzienende gemeenschappen, permacultuur of voedselbossen, hoe leuk ook. Het alternatief zal een stevige economische basis moeten kennen, waarop gewoond en geleefd kan worden. Een economisch basis die níet afhankelijk is van de grote bedrijven die ons nu beheersen, die zich zelfs voor een deel losmaakt van het geld dat we nu zo nodig hebben. Voor een dergelijk alternatief zijn al heel veel elementen aanwezig in onze wereld: we kunnen lokaal ons eigen voedsel verbouwen, onze huizen bouwen, nieuwe onderlinge verzekeringen opzetten, meubels maken, kleren, eigen energie opwekken, zorg organiseren, etc. Kortom we kunnen ons héél veel losmaken van alles wat ons nu zo in haar macht heeft, ook ideologisch. Een eenvoudige baan van 2 tot 3 dagen per week zou voldoende moeten zijn om dat wat je nu eenmaal met geld moet kopen, ik noem bijvoorbeeld een computer, een auto, sommige medicijnen, huishuur in veel gevallen, dat je dat kunt kopen. De rest van je leven zou je in kunnen vullen in samenwerking of middels time banking. Nu al kunnen we de bestaande kernen versterken en in de praktijk leven naar waar we in geloven.

Hof van Twello is zo’n kern.  Waar we in onze moestuin meente voedsel verbouwen voor en met de lokale gemeenschap, waar het landschap in kleinschalige samenwerking wordt onderhouden, waar iedereen mee mag doen begaafd of minder begaafd, waar we kortom proberen een thuis te zijn voor velen. Op een gezonde economische basis, zónder subsidies. En met plezier! Het is zaak kernen als Hof van Twello te beschermen en uit te bouwen. Dat betekent in veel gevallen ook dat lokale overheden er van overtuigd gemaakt moeten worden dat ze bijvoorbeeld eigen woningbouw toestaan, creatief omgaan met bestemmingsplannen en het landschap en met de mogelijkheden die ruileconomie geven. ‘Naoberschap’ opgewaardeerd tot systeem, tot een economische onafhankelijke basis voor een gemeenschap. Zo’n alternatief  spreekt aan, geeft perspectief aan je leven, daar wil je deel van uitmaken. Hier en in de Derde Wereld.  Zo’n vrije verzameling van kleinschalige en gelijkwaardige biodiverse gemeenschappen heeft geen sterke man nodig, kan nog eindeloos groeien en vervuilt welhaast per definitie minder. Nuchter en gedreven, vrolijk en solidair.

Gert Jan Jansen 11 november 2018.  Bij de 100 jarige herdenking van het einde van de eerste wereldoorlog.

De staat van de boer: nationaliseer de grond!

De dynamiek is uit de landbouw. Nieuwe intreders komen vrijwel niet meer voor. Simpelweg omdat de grond te duur en de pachten te hoog zijn. Véél  te hoog. Dat maakte de boerenstand tot een inteeltgemeenschap, met een  LTO als behoeder van diegenen die het  geijkte model kiezen om te kunnen overleven in de huidige marktverhoudingen:  schaalvergroten en bij het minste geringste vragen om overheidssteun als het groeimodel weer eens hapert.

Niet de minsten zijn het die vaststellen dat een factoreconomie waarin kapitaal, arbeid, grond en pacht verhandelbaar zijn geworden het risico loopt van die terugval in dynamiek en tenslotte zelfs tot achteruitgang van de gehele sector. Iets wat we nu in feite meemaken nu de gangbare sector steeds minder  op eigen benen blijkt te kunnen staan en macht steeds meer geconcentreerd is bij weinigen. Lees eens  ‘De onzichtbare hand’ van Bas van Bavel of leg je oor te luisteren bij het kadaster. Als geen ander constateert die organisatie de teloorgang van onze landbouwsector, en zij maakt zich daar ernstig zorgen over.

De grondprijzen zijn de laatste 30 jaar geëxplodeerd, niet in de laatste plaats door (lokale) overheden die zelf mee gingen doen in grondspeculaties wat een aanjagende invloed had op de prijs. In de slipstream van deze exorbitante grondprijzen zijn ook de pachtprijzen meer dan noodzakelijk verhoogd. Verhurende landschappen en grote verpachters weten langzamerhand van gekkigheid niet meer wat ze met al dat geld aan moeten  en beginnen van lieverlee zelf allerlei  fancy bedrijven op te zetten. Tot verdriet van ploeterende kleine bedrijven die dit soort ontwikkelingen uit eigen zak moeten bekostigen.

Ooit was er een tijd dat de sociaaldemocratie maar ook delen van confessionele partijen, als de CHU, voorstander waren van nationalisatie van de grond  en daarmee de producenten en de markt wilden beschermen.  Het is de hoogste tijd om deze mogelijkheid terug te brengen in het debat. We weten nu dat (ook nieuwe) boeren best milieuvriendelijk willen zijn, best wel met de natuur willen optrekken, best wel een meer dan gemiddelde arbeidsweek willen maken als er maar wat tegenover staat. En dan bedoel ik niet dat ze betaald moeten worden voor elke akkerrand, houtwal of slootje. Wat een doodlopende weg is die denkrichting! Nee, geef  nieuwe jonge boeren en tuinders een kans in vernieuwende kleinschaligheid op basis van redelijke pachtprijzen van grond in handen van de overheid, dát is wat er nodig is. Die natuur krijg je er in kleinschaligheid gratis bij.  Mijn eigen Hof van Twello is er een schitterend voorbeeld van.  En  maak je over de productie zelf geen zorgen. 70% van alle voedsel  in de wereld wordt geproduceerd door kleinschalige bedrijven en de hoogste producties per m2 worden, inderdaad, in die kleinschalige bedrijven gerealiseerd.  Alle doemverhalen uit Wageningen en omstreken ten spijt.

Twello

Ir. Gert Jan Jansen